Sự khác nhau giữa Tết Nguyên đán Việt Nam với Tết Nhật Bản.
Contents
1. Tết Âm lịch và Tết Dương lịch
Nếu như người Việt Nam đón Tết theo lịch âm tức là Tết Nguyên đán thì người Nhật Bản lại đón Tết theo lịch dương.
Trước kia Nhật Bản cũng đón Tết theo lịch âm tuy nhiên kể từ năm 1873 người Nhật bắt đầu đón Tết Dương lịch. Dù vậy nhưng phong tục đón năm mới của người Nhật vẫn giữ được trọn vẹn những nét truyền thống Á Đông điển hình, ngoài ra thu nhận thêm những nét văn hóa mới từ phương Tây. Oshogatsu (おしょがつ) vốn là tên gọi riêng tháng giêng nhưng hiện nay thường dùng để chỉ khoảng thời gian từ mồng 1-3 của tháng đầu tiên trong năm. Bắt đầu từ ngày 8/12 (riêng ở vùng Kanto là ngày 13) người Nhật đã bắt đầu rục rịch chuẩn bị cho Oshogatsu.
Việt Nam của chúng ta hiện là 1 trong 6 nước vẫn còn giữ phong tục đón Tết Âm lịch trên thế giới gồm có Trung Quốc, Triều Tiên, Mông Cổ, Singapore và Hàn Quốc. Có thể nói Tết Nguyên đán là ngày Tết lớn nhất và quan trọng nhất tại Việt Nam mà ngày “lễ” cũng như ngày “hội” đều rất phong phú cả nội dung cũng như hình thức, mang một giá trị nhân văn sâu sắc và đậm đà. Theo tục lệ cứ đến ngày 23 tháng chạp khi đưa tiễn ông Táo về trời là không khí Tết bắt đầu rộn ràng thấy rõ.
2. Cây cảnh tượng trưng cho ngày Tết
Người Nhật có tập quán trang trí cây thông (かどまつ) trước cửa nhà, trước cửa hàng hay trước cổng công ty. Họ cho rằng cây thông là nơi đón chào Toshigamisama – vị thần mang đến sự may mắn, trường thọ và thịnh vượng cho mọi nhà. Bên cạnh vật trang trí phổ biến là cây thông thì người Nhật còn sử dụng những loại dây thừng được làm từ cỏ hay dải giấy trắng,… với ý nghĩa tượng trưng cho nhiều mong ước và những ý niệm khác nhau cho một năm mới tràn đầy sự may mắn và tốt lành.
Tại Việt Nam, hoa Mai (miền Nam) và hoa Đào (miền Bắc) là biểu tượng rõ ràng nhất của ngày tết. Nhà nhà trang trí những cây mai nở vàng rực với những câu đối, dây kim tuyến, đèn nháy để tăng thêm không khí rộn ràng của ngày Xuân. Hoặc những nhành đào tươi đỏ thắm mang lại lộc đỏ may mắn cả năm.
3. Những món ăn ngon trong ngày Tết
Dù ở Việt Nam hay Nhật Bản thì đêm 30 Tết cũng luôn là khoảng thời gian mà cả gia đình sum họp, cùng ăn bữa cơm tất niên và háo hức chờ đón khoảnh khắc giao thừa.
Vào đúng 0h đêm giao thừa, khắp các chùa trên đất nước Nhật Bản sẽ đánh 108 hồi chuông với ý nghĩa xua đuổi 108 con quỷ sứ. Tiếng chuông cũng được coi là âm thanh đáng trân trọng bậc nhất trong năm âm thanh của Phật pháp trong quan niệm của người Nhật Bản.
Vào đúng thời khắc chuyển giao sang năm mới, trong tiếng chuông ngân vang từ xa vọng lại, sau khi đã gửi những lời chúc mừng năm mới tới tất cả những người trong gia đình, mọi người sẽ cùng nhau ngồi quây quần lại thưởng thức rượu sake và một số món ăn truyền thống. Món ăn không thể thiếu trong các gia đình của Nhật Bản trong ngày Tết đó là bánh làm từ gạo (bánh omochi), một số món ăn được chế biến từ hải sản, cá,… tuy nhiên món ăn từ gạo vẫn là phổ biến nhất với ý nghĩa là nguồn gốc giúp cho con người thành đạt.
Tại Việt Nam Tết là dịp để thưởng thức những món ăn ngon và giàu tính truyền thống của dân tộc nhất.
- Món bánh truyền thống là bánh chưng, bánh giầy, bánh tét,… Đây đều là những loại bánh đặc trưng không thể thiếu trong ngày Tết, gắn với câu chuyện cổ tích về các vua Hùng, tổ tiên của người Việt.
- Cỗ Tết: trong ngày Tết người Việt thường ăn uống rất linh đình gọi là ăn cỗ Tết. Các món cỗ trong nhiều gia đình có thể có thịt kho trứng, măng kho với giò heo (miền Nam), canh khổ qua hầm( miền Trung), canh bóng (miền Bắc) , còn có nấm hương, miến nấu lòng gà, nem rán, xôi gấc, xôi đỗ, thịt gà, thịt đông, món xào, giò lụa, giò mỡ, nộm, dưa hành muối…
- Các loại bánh kẹo, mứt Tết sẽ được đem thờ cúng sau đó mang ra để đãi khách. Các loại mứt rất phong phú đa dạng từ mứt dừa, mứt cà rốt, mứt bí, táo, quất,…
- Trái cây, mâm ngũ quả trong ngày Tết: ở miền Nam dưa hấu đỏ không thể thiếu để thờ cúng trên bàn thờ tổ tiên bên cạnh các loại bánh kẹo, mứt, mâm ngũ quả,.. Có nhiều loại quả dưa còn được gắn thêm chữ Phước – Lộc – Thọ với mong muốn mang lại may mắn, nhiều tài lộc. Vào sáng ngày mùng 1 Tết, người nhà sẽ bổ dưa để bói cầu may và lấy hên xui trong năm mới.
4. Các hoạt động sinh hoạt trong ngày Tết
Ở Nhật Bản Oshogatsu là khoảng thời gian từ mùng 1 đến mùng 3 của tháng đầu tiên trong năm mới. Trong những ngày này, người Nhật thực hiện các cuộc viếng thăm đầu xuân như đi chúc Tết cấp trên ở công ty, chúc tết họ hàng, người thân, bạn bè, láng giềng…
Người Nhật vẫn có phong tục gửi thiếp chúc mừng, cảm ơn vì một năm đã qua, nhưng từ năm 1990, do sự phát triển của công nghệ Internet phát triển vì thế người Nhật thay vì dùng bưu thiệp được làm bằng tay thì họ chuyển sang dùng email, điện thoại cho tiện lợi và nhanh chóng.
Người Nhật cũng thường xuyên sử dụng lời chào đầu năm mới bằng từ “Happy new year” thay vì câu chúc mừng năm mới truyền thống bằng tiếng Nhật và không khí đón năm mới ở Nhật Bản cũng nhộn nhịp và “Tây hóa” hơn.
Ở Việt Nam cũng tương tự như vậy, từ mùng 1 đến mùng 3 thường là khoảng thời gian mọi người đi chúc Tết nhau, con cháu chúc Tết ông bà, cha mẹ, cấp dưới chúc tết cấp trên… Người Việt Nam mình thì không có phong tục gửi tặng bưu thiếp như người Nhật, nhưng các em nhỏ lại được người lớn lì xì với ý nghĩa may mắn cả năm. Gia đình, bạn bè thường rủ nhau đi chơi, gặp gỡ, trò chuyện vui vẻ…
Cả Nhật Bản lãn Việt Nam đều có tục đi Chùa hái lộc đầu năm để cầu xin may mắn, rút quẻ để nghe thầy phán trong năm công việc làm ăn, sức khỏe, gia đình như thế nào…
Có thể nói Tết Nhật Bản và Tết Việt Nam mặc dù mang những nét đặc trưng riêng tuy nhiên đây đều là dịp để cả gia đình cùng quây quần, sum họp bên mâm cỗ ấm cúng, bên những người thân yêu sau khoảng thời gian dài xa cách. Chính vì thế dù thế nào đi chăng nữa thì chúng ta hãy luôn trân trọng và gìn giữ những nét đẹp truyền thống của ngày Tết Nguyên đán các bạn nhé!
